ΑΜΙΣΟΣ Ή ΣΑΜΨΟΥΝΤΑ (SAMSUN)

Πόλη και λι­μάνι κοντά στη δεξιά όχθη του Λυκάστου ποταμού. Πριν από τον πόλεμο συγκέντρωνε γύρω στους 25.000-30.000 κατοίκους, οι μισοί από τους οποίους ήταν Έλληνες.

Το ένα τρίτο, περίπου, των κατοίκων κατάγονταν από την Καππα­δοκία και ήταν τουρκόφωνοι. Οι υπόλοιποι προέρχονταν από τις γειτονικές περιοχές του Πόντου (κυρίως Τραπε­ζούντα και Οινόη) και μιλούσαν την ποντιακή διάλεκτο.

Οι ντόπιοι και οι προερχόμενοι από την κυρίως Ελλάδα μιλούσαν ελληνικά. Κύρια απασχόληση τους ήταν το εξα­γωγικό εμπόριο γεωργικών κυρίως προϊόντων από την εύ­φορη ενδοχώρα. Μετά το 1914 άρχισε η ραγδαία συρρίκνωση της ελληνικής και της αρμενικής κοινότητας (2.000 άτομα). Κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η πόλη γνώρισε οι­κονομική ανάπτυξη και συνακόλουθη πληθυσμιακή και πνευ­ματική ακμή, χάρη κυρίως στην καλλιέργεια και την εμπο­ρία του καπνού.

Ταυτόχρονα, εξελίχθηκε σε κέντρο διαμετα­κομιστικού εμπορίου. Οι πλου­σιότεροι μεταξύ των Ελλήνων της πόλης ήταν μεγαλέμποροι καπνού και υφασμάτων. Από τους υπόλοιπους πολλοί ήταν καταστηματάρχες, τεχνίτες, για­τροί, δικηγόροι, κ.τ.λ.

Η Σαμψούντα ήταν η έδρα της Μητρόπολης Αμάσειας. Ο μη­τροπολιτικός ναός της Αγίας Τριάδας βρισκόταν στο κέντρο της ομώνυμης συνοικίας, όπου και τα εκπαιδευτήρια της κοι­νότητας. Στην πόλη υπήρχε πλήθος κοινωνικών οργανώ­σεων (Φιλόπτωχος Αδελφό­της «Ορθοδοξία», Πανευξείνιος Ελληνικός Σύλλογος «Αναγέννησις», Μουσικός Σύλλογος «Ορφεύς», κ.τ.λ.) και εκδιδόταν η εφημερίδα Φως. Στην επαρχία της υπήρ­χαν 200 ελληνικές κοινότητες.