Χριστός ‘γεννέθη…

ΧΡΙΣΤΟΣ ‘γεννέθη! χαρά ‘ς σόν κόσμον! χά καλή ώρα, χά καλή σ’ ημέρα! χα καλόν παιδίν οψέ ‘γεννέθεν, οψέ ‘γεννέθεν κι’ αύρι ‘νεστάθεν. Τόν εγέννεσεν η Παναγία τον ενέστεσεν αε - Παρθένος. Τον επέρπαξαν οι χίλ’ Εβραίοι ασά ‘κρόντικα κι’ ασήν καρδίαν. Αίμαν έσταξεν πλεγήν ‘κ εφάνθεν, ούμπ’ αν έσταξεν εμυροστάθεν. Εμυρίστεν άτ’ ο κόσμος ούλον για μυρίστ’ ατο και σύ, αφέντη. Έξω ‘ς σήν αυλιάν δένδρον εστάθεν δένδρον άκαυον και κυπαρέσσι· δέρμιατ’ ο ήλον, δέρμιατ’ αέρα ρούζνε τ’ άθιαθε, μυρίζ’ αυλέαν. Εκατέβ’ αφκά ‘ς σό σταυροστράτ, διαβαίν’ άλογα, διαβαίν’ μουλάρια χρυσοκάλυβα, καλυβωμένα· ‘ς σό κιφάλ’ν άτουν χρυσόν τουλπάν’ εν’ και ‘ς σά μέσα τουν χρυσόν ζωστήραν· χώρτσον κ’ έπαρεν ανεμοπόδκα και χρυσσκαλυβωμένα. Δέβα ‘ς σό ταρέζ κ’ έλα ‘ς σήν πόρταν χά τσιρόπα, χά μηλόπα χά ξερά κοκκυμελόπα. Έρθαν τη Χριστού τα παλικαριά Θέλ’νε ούβας, θέλ’νε λεφτοκάρυα.

Της Τρίχας το γεφύρι

’Σ σήν γέφυραν, ‘ς σήν γέφυραν, ‘ς σή Τρίχας το γεφύρι, Χίλιοι μάστοροι έχτιζαν της Τρίχας το γεφύρι Όλον την ‘μέραν έχτιζαν κι’ από βραδύ χαλάουν. — Ντό δί’ς με πρωτομάστορα και στέκει το γεφύρι; — Αν δίγω σε τον κύρη μου κι’ άλλο κύρην πα ‘κ έχω. Όλον την ‘μέραν έχτιζαν κι’ από βραδύ χαλάουν — Ντός δί’ς με πρωτομάστορα και στέκει το γεφύρι; — Κι’ αν δίγω σε την μάνα μου κι’ άλλο μάναν πα ‘κ έχω. Όλον την ‘μέραν έχτιζαν κι’ από βραδύ χαλάουν’ — Ντό δί’ς με πρωτομάστορα και στέκει το γεφύρι — Κι’ αν δίγω σε τ’ αδέλφια μου κι’ άλλο αδέλφια ‘κ έχω Όλον την μέραν έχτιζαν κι’ από βραδύ χαλάουν’ — Ντό δί’ς με πρωτομάστορα και στέκει το γεφύρι; — Κι’ αν δίγω σε και τα πουλιά μ’ κι’ άλλο πουλιά πα ‘κ έχω Όλον την ‘μέραν έχτιζαν κι’ από βραδύ χαλάουν’ — Ντό δί’ς με πρωτομάστορα και στέκει το γεφύρι; — Κι’ αν δίγω σε την κάλη μου καλλίτερον ευρήκω... Μένει ατο την κάλην ατ’ με τ’ οικον πουλόπον.. — Την Σάββαν δέβα σό λουτρόν την Κερεκήν σόν γάμον και τη Δευτέρα την πυρνίν αδά να ευρισκάσαι. Ατού σό Δρακολίμν’ κάλη μ’ ερούξεν το σκεπάρι μ’ κι αν κολυμπάς και παίρτς ατό να σαν εσέν κ’ εμέναν. Σεράντα οργυές εβούτεσεν και με την τραβωδίαν κι’ άλλα σαράντα εβούτεσεν με την μοιρολογίαν — Κι κλαίω για τα κάλλια μου και ‘κι πονώ την όψι μ’ κλαίω ντό κείται ‘ς σό κουνίν, απέσ’ ‘ς σό μεσοχάμι Κιαμόν τρομάζ’ τα γόνατα μ’ να τρομάζ’ το γεφύρι Κιαμόν ντό ρούζ’ τα δάκρυα μ’ να ρούζ’νε οι διαβάτοι. — Ευχέθ’ κόρη μ’ ευχέθ’ κόρη μ’ ευχέθ’ μη καταράσαι, Έ’εις αδελφόν ‘ς σήν ξενητειάν, καλαδελφούς ‘ς σά ξένα — Κι’ αμόν το στέκ’ τα γόνατα μ’ να στέκει το γεφύρι κι’ αμόν το στέκ’ν τα δάκρυα μ’ να στέκ’νε κι’ οι διαβάτοι.

Ο Μάραντον

Τον Μάραντον χαρτίν έρθεν, θα πάγει ‘ς σήν στρατείαν την νύχταν πάει ‘ς σόν μάστοραν, την νύχταν μαστορεύει κόφτ’ ας τ’ ασήμι πέταλα, κι’ ας το χρυσάφ’ καρφία τον μαύρον ατ’ καλίβωνεν κατάντικρυ ‘ς σόν φέγγον κ’ η κάλ’ ατ’ παραστέκει ατον με το χρυσόν μαντήλι τα δάκρα τς εκατέβαιναν, καλομηνά χαλάζια καρφίν - καρφίν απλώνει ατόν, την γην δάκρα γομώνει — Που πας, που πας, νέ Μάραντε, κ’ εμέν’ ‘ς ίναν αφίνεις; — Αφίνω σε ‘ς σόν κύρη μου, ‘ς σόν “Άεν Κωνσταντίνον. Αφίνω σε ‘ς σήν μάνα μου, την Άγιαν Θεοτόκον Αφίνω σε ‘ς σ’ αδέλφια μου τους δώδεκ’ Αποστόλους. — Που πας, που πας, νέ Μάραντε, κ’ εμέναν ντό αφίνεις; — Αφίνω χίλια πρόατα και πεντακόσια αρνία Αφίνω σε τον κρίαρον, τον χρυσοκωδωνάτεν αφίνω σε χρυσόν Σταυρόν κι’ αργυροδαχτυλίδι το δαχτυλίδ’ πούλ’τσον και φά και το σταυρόν προσκύνα. ……………………………… Εφτά χρόνα εδέβανε κι’ ο Μάραντον ‘κ εφάνθεν κι’ ας εφτά χρόνα κι’ άλλ’ απάν’ σε μήνους υστερναίους καβαλλάρην επέντεσεν ‘ς σα ψηλά ‘ς σα ραχία Κάτσεν κι’ ατέν ερώτεσεν, τα τίνος νύφε είσαι; Τα τίνος είν’ τα πρόατα; τα τίνος είν’ τ’ αρνία; τα τίνος έν’ ο κρίαρον ο χουσοκωδωνάτες; — Τη Μάραντ’ είν’ τα πρόατα, τη Μάραντ’ είν’ τ’ αρνία τη Μάραντ’ έν ο κρίαρον ο χρυσοκωδωνάτες εφτά χρόνα ενέμ-ν ατόν, κι’ άλλ’ εφτά αναμένω αν έρται έρτ’ ο Μάραντον, κι’ αν κ’ έν, καλογερεύω! — Ο Μάραντο σ’ επέθανεν, εκείνος ‘περτς ετάφεν ‘ς σήν ταφήν ατ παρέστεκα κι’ ασ’ άσπρον ατ επέρα κ’ εμέναν εδατάχτε με την κάλη μ’ δέβα έπαρ. — Οπίσ’ οπίσ’ νέ λυγερέ, οπίσ’ κι’ απ’ όθεν έρθες — Ο Μάραντον επέθανεν εγώ εσέν θα παίρω — Εγώ καλόγρα γίνουμε ‘ς σό μοναστήρ’ εμπαίνω, — Καλόγερος θα γίνουμαι κ’ εγώ εσέν θα παίρω. — Εγώ πέρδικα γίνουμαι και ‘ς σά καφούλα μπαίνω — Κ’ εγώ αητός θα γίνουμαι κ’ εσέναν θα αρπάζω. ……………………………… Ατό το στιμνοδέσιμον τη Μάραντε μ’ ομοιάζει.

Στο θάνατο νέου

Τώρα με την άνοιξιν και με το καλοκαίρι

τα ράχια χλωροφόρεσαν κι’ άνθισαν τα ρακάνια

τα κλάδια εκουρούμπωσαν, τα φύλλα επρασίντσαν

κι’ όλα τα ψιλοτζίτζεκα σκίζ’ νε την γην κι’ εβγαίνε

κ’ εσύ το νέ’ν το παλληκάρ’ σκίζεις την γην ν’ εμπαίνεις

αχ! ντ’ έπαθαν οι νέοντοι κι’ όλια τα παλληκάρα

πριν τ’ ήλιονος μαραίνουνταν και πριν τ’ αέρα ρούζ’νε

Ατώρα έχουμ’ άνοιξιν, κ’ έχομε καλοκαίρι
τα χελιδόνα εφώληασαν και τσ πουλία ψάλ’νε

κι’ αετέν’τς εβγαίν’ παραπετά ψηλά ‘ς σά επουράνια

απλών’ τα δυνατά φτερά και στέκει ‘ς σόν αέραν

και σύ, νέικον τραντάφυλλον, μεσάνοιγον κουρούμπι,

θα σκίει’ς κ’ εμπαίν’τς ‘ς σήν μαύρην γην,

να κατηβαίν’τς ‘ς σόν Άδην...
Αφκά ‘ς σόν Άδην τον σκληρόν και τον σκοτειναγμένον

ντό είδες και εγάπεσες; Ντό είδες κ’ εττλανέθες;

εκεί οι άσπρ’ μαύρ’ γίντανε κ’ οι κόκκινοι χλωραίνε

κ’ οι τρανταφυλλοπρόσωποι, τη γης την όψιν φέρ’νε.

Ο Γιάννες κι’ ο Δράκον

Ο Γιάννες ο μονόγιαννες κι’ ο μοναχόν ο Γιάννες

ο Γιάννες επεπίρνιξεν και ‘ς σο πεγάδ’ επήγεν,
εχτύπεσεν την μαστραπάν, εγνέφισεν ο ρδάκον,
εξέβεν ρδάκος άγγελος και θέλ’ να τρώει τον Γιάννεν,
— Καλώς, καλώς το πρόγεμα μ’ καλώς το δειλινάρι μ’

καλώς το τρώγω κι’ αγρυπνώ και κείμαι και κοιμούμαι.
— Άφες με, ρδάκον, άφες με, άφ’ς με κάν πέντ’ ημέρες

άς πάγω ‘λέπω τον κύρη μ’, έρχουμαι, ρδάκε φάμε

Πήγεν ο Γιάννες κ’ έργεψεν· ο ρδάκον εθερέθεν,

κι ουντάς τερεί το πέραν κι αν ο Γιάννες καταιβαίνει.
— Καλώς, καλώς το πρόγεμα μ’, καλώς το δελινάρι μ’

Καλώς το τρώγω κι αγρυπνώ και κείμαι και κοιμούμαι.
— Παρακαλώ σε, ρδάκε μου, άφς με κάν πέντ’ ημέρες

ας πάγ’ ελέπω τ’ αδέλφια μ’, έρχουμαι ρδάκε, φάμε.

Πήγεν ο Γιάννες κ’ έργεψεν τ’ οφείδιν εθερέθεν,

κι’ ουντάς τερεί το πέραν κιαν ο Γιάννες έχ‘ ξάν ‘κ έρται
— Άφσι με, ρδάκε, άφσι με, θερίον πέντ’ ήμέρες.
Παρακαλώ σε ρδάκε μου, Θεού παρακαλίας
θέλω ν’ ελέπω τα χάταλα μ’, δατάχκουμαι την χέραν

ας πάγω, ξάϊ ‘κι θ’ αργεύω, ρυτά έρχουμαι φάμε.

Πήγεν ο Γιάννες κ’ έργεψεν, ο ρδάκον εθερέθεν,

κι’ οντάς τερεί το πέραν κιάν ο Γιάννες καταβαίνει,

είχεν τα χέρια τ’πίσταυρα, την γούλαν κρεμασμένον

κι’ άλλ’ αποπίς ο κύρης ατ’ φτουλίζ’ τα γένεια τ’ κ’ έρται

κι’ άλλ’ αποπίς η μάννα του καταματούται κ’ έρται

‘σ όλτς αποπίς η κάλη του χρυσή καβαλαρέα
χρυσόν μήλον ‘ς σο χέρ’ ατς παίζει και καταβαίνει

κατακαρδών’ τον Γιάννεν ατς και φοβερίζ’ τον ρδάκον.
— Σόν Θός, σόν Θός, ναι κόρασον, τα γονικά σ’ απόθεν;
— Ο κύρη μ’ ασούς ουρανούς, η μάννα μ’ ασά νέφια,

τ’ αδέλφια μ’ στράφτνε και βροντούν κ’ εγώ γριλεύω ρδάκους.
— Καθώς που λες, ναι κόρασον, άμε απ’ όθεν έρθες,

ας έν’ ο Γιάννες αδελφό μ’ η κάλλια του η νύφε μ’
του Γιάννε τα μικρότερα ας είν’ γυναικαδέλφια μ’.

Η Μάνα του Ποντίου

— Ναι γυιέ μ’, ντό είνε τ’ άρματα σ’

ντό είν’ τ’ αρματοσίας,

ντό είν’ τα ζίπκας τ’ άσυρτα

τα σύρμας τα γελέκια;
Ντό έν το ατλαζόχρυσαφ
ντ’ εξύεν ‘σ σήνκ ουκούλα σ’
και έλαμψεν ο πρόσωπος σ’

κ’ εγυάλ-τ-σανε τ’ ομμάτα σ;

— Μάνα εγέμ’ κ’ ετράνυνα

κ’ έρθα ‘σ σήν ηλικίαν!
Αγούρ’ είν το συμπαίδα μου
αγούρ και οι συντρόφοι μ’...

— Άγουρε μ’ και χρυσάγουρε μ’

ριζόπο μ’ και τεμέλι μ’!
κρυφόν χαρά μ’ ντ’ ετράνυνες
κ’ εγέντς άμον ντ’ εθέλνα !

Πέ με γιάτι ενέλλαξες

και γιάτι ερματώθες;

και γιάτι κρύφ-ς την συλλογή σ’
και την στεναχωρία σ’;

— Μάνα κόρην εγάπεσα

κ’ εκείνε π’ αγαπά με
το γονειακά τς κι θέλνε με
κ’ εγώ την κόρ’ θα σύρω...

— Με την ευχή μ’ και ‘σ σό καλόν

και σήν καλήν την ώραν...
……………………………

Θεέ μ’ εδώκες με αετόν
δό μα και περιστέραν.