Η μετακίνηση Ποντίων της Τουρκίας προς τη Ρωσία αρχίζει αμέσως μετά την πτώση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, την εποχή των Κομνηνών. Η τρομοκρατία και οι διωγμοί που άρχισαν τότε οι Τούρκοι επί των Ελλήνων του Πόντου, ανάγκασε τους τελευταίους να βρουν άσυλο στη γειτονική Ρωσία, η οποία προσέφερε τότε στους φυγάδες φιλόξενο άσυλο και ελεύθερη υλική ανάπτυξη.
Οι καλές αυτές συνθήκες διαβίωσης, σε συνδυασμό με την κοινή θρησκεία και τον περιορισμό της εθνικής μόρφωσης, οδήγησε μεγάλες μάζες Ποντίων να χάσουν την εθνική τους συνείδηση και να αφομοιωθούν με τους ντόπιους, όπως συνέβη στην περιφέρεια Μαριανούπολης.
Κατά το ίδιο τρόπο βέβαια, ο ελληνικός πολιτισμός θα επιδράσει στον τοπικό πληθυσμό, εισάγοντας κι εκεί την αγάπη των Ελλήνων προς τις τέχνες και τις επιστήμες, και την κλίση προς τη μεταλλουργία, τη γεωργία και το εμπόριο. Αξίζει να σημειωθεί, για παράδειγμα, ότι το πρώτο τυπογραφείο στην Τυφλίδα της Γεωργίας ίδρυσε ο Έλληνας Πόντιος Μιχάλης Στεφάνου, ενώ Έλληνες ήταν αυτοί που μετέτρεψαν σε παραγωγικές τεράστιες χέρσες και έρημες εκτάσεις της περιοχής.
Τα κύματα των φυγάδων όμως θα εξακολουθήσουν κατά καιρούς, και αυτή τη φορά θ διατηρήσουν της εθνική τους συνείδηση.
Μεταξύ τους θα είναι κι ένα κύμα το 1828, όταν πολλοί κάτοικοι της Χαλδείας και Ερεζούπολης θα ακολουθήσουν των ρωσικό στρατό και θα εγκατασταθούν στην περιοχή της Τυφλίδας, ιδρύοντας 43 ελληνικά χωριά ( τα οποία θα αποκληθούν χωριά της Τσάλκας).
Επίσης, μετακίνηση θα σημειωθεί μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο (1855-1856), ενώ μεγάλο ρεύμα θα σημειωθεί το 1878 (μετά τον τελευταίο Ρωσοτουρκικό πόλεμο), καθώς θα μετακινηθούν όλοι σχεδόν οι Έλληνες κάτοικοι της επαρχίας Θεοδοσιούπολης ( Ερζερούμ), όπου απέμειναν μόνο 4.000. Έτσι, το 1886-1887 θα σχηματιστούν 75 νέα ελληνικά χωριά στην περιφέρεια του Καρς και πολλά άλλα στις περιφέρειες Αικατερινοντάρ, Κουταϊδας, Σότσιας, Μαϊκόπ, Σόχουμ και Βατούμ. Τέλος, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου. Από τους 700.000 Πόντιους της Τυφλίδας (όπως αναγνωρίζονταν 1912 από την κυβέρνηση του Κιαμίλ πασά που τους έδωσε 7 βουλευτικές έδρες, δηλαδή 1 βουλευτή ανά 100.000 κατοίκους), θα μετακινηθούν στον Καύκασο και την άλλη Ρωσία 150.000 Πόντιοι, ενώ 85.000 άλλοι θα καταφύγουν στην Κωνσταντινούπολη, την Ελλάδα, την Αμερική κ.α. Έτσι, όταν αργότερα, ο βαρύς άνεμος του μπολσεβικισμού θα ξεριζώσει ρωσικό πολιτισμό δέκα αιώνων, θα στείλει στην Ελλάδα και τους Πόντιους πρόσφυγες της νότιας Ρωσίας.
Γενικά, από τα 2.000.000 κατοίκους του Πόντου του 1912, οι 700.000 θα είναι Έλληνες, 147.000 Αρμένιοι (οι οποίοι μετά την καταστροφή του 1915 θα μείνουν μερικές εκατοντάδες αντρών και ελάχιστες χιλιάδες γυναικόπαιδων) και 1.040.000 μωαμεθανοί, από τους οποίους 426.000 θα είναι Τούρκοι και Τατάροι, και οι υπόλοιποι Κιρκάσιοι, Λάζοι, Σάννοι, Γιουρούκοι, Κούρδοι, Αβασγοί, Με-σοχαλδηνοί, Γεωργιανοί (Ίβηρες), Κιζιμπάσηδες (Ερυθίνοι) κ.ά.
Κατά τις στατιστικές των μητροπόλεων, εξάλλου, του 1919, οι Πόντιοι που θα εξαφανιστούν κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, θα είναι 232.000, που σκοτωθούν ή θα πεθάνουν κατά τους διωγμούς ή τους εκτοπισμούς ( συνολικά θα εκτοπιστούν 300.000, από τους οποίους θα σωθούν μόνο 30.000, θα καταγραφούν δε 783 από τα 1.111 χωριά του Πόντου), ενώ δεν υπάρχουν πληροφορίες για τις απώλειες των στρατολογημένων.
Κατά την ανακωχή, ο Ελληνισμός του Πόντου περιλαμβάνει 318.000 ψυχές (στον αριθμό αυτό δεν συμπεριλαμβάνονται οι διαφυγόντες στη Ρωσία και αλλού). Οι διωγμοί που θα ακολουθήσουν όμως, θα μειώσουν τρομερά τον αριθμό αυτό, ενώ μέχρι το 1924 θα βρούν το θάνατο άλλοι 50.000 Πόντιοι.
Γενικά, οι ανθρώπινες απώλειες των Ποντίων στο διάστημα 1914 – Μάρτιος 1924, είναι 353.000 δολοφονημένοι, ή εκτελεσμένοι στην κρεμάλα.
Η Μικρασιατική Καταστροφή
Επιμέλεια : Κώστας Φωτιάδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου