Αλέξιος Γ' Μέγας Κομνηνός

Ο Αλέξιος Γ΄ Μέγας Κομνηνός ήταν αυτοκράτορας της Τραπεζούντας
από τις 22 Δεκεμβρίου 1349 ως τις 20 Μαρτίου 1390. Ήταν
γιος του Αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Βασίλειου Α΄ και της ερωμένης
του, Ειρήνης, κόρης Tραπεζούντιου αριστοκράτη. Η μακρόχρονη βασιλεία του
ήταν περίοδος ακμής για την Αυτοκρατορία του Πόντου και ο ίδιος
θεωρείται ένας από τους πιο αξιόλογους ηγεμόνες της. Η Αυτοκρατορία της
Τραπεζούντας ιδιαίτερα μετά το 1364 ήταν ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα
εμπορίου, επιστημών, γραμμάτων και τεχνών της ευρύτερης περιοχής.

Εσωτερική
πολιτική και προστριβές.

Ο Αλέξιος Γ΄ (το βαπτιστικό του όνομα ήταν Ιωάννης) είχε σταλεί κατά
τη νηπιακή του ηλικία μαζί με τη μητέρα του και τον αδελφό του Αλέξιο
στην Κωνσταντινούπολη, από την πρώτη σύζυγο του
πατέρα του και αυτοκράτειρα της Τραπεζούντας Ειρήνη Παλαιολογίνα. Στις 22 Δεκεμβρίου
1349, ύστερα από την παραίτηση του θείου του, Μιχαήλ Α΄ στις 13 Δεκεμβρίου 1349 κλήθηκε
να αναλάβει το θρόνο της Αυτοκρατορίας. Στέφθηκε στις 21 Ιανουαρίου του 1350 στο ναό
του πολιούχου της Τραπεζούντας, Aγίου Ευγενίου σε ηλικία 10-12 ετών,
τότε άλλαξε και το όνομά του σε Αλέξιος. Οι πρώτες του ενέργειες ως
Αυτοκράτορας ήταν να εξορίσει τον προκάτοχό του Μιχαήλ Α΄στην
Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια να ζητήσει σύζυγο από την βυζαντινή
αυλή μια συγγενή του Αυτοκράτορα. Ο Ιωάννης ΣΤ'
Καντακουζηνός έστειλε μία ανιψιά του, τη Θεοδώρα Καντακουζηνή, η
οποία στις 20 Σεπτεμβρίου 1350 ή 1351 παντρεύτηκε το
νεαρό ηγεμόνα.
Οι διαμάχες μεταξύ των μελών της αριστοκρατίας που είχαν ενταθεί τις
προηγούμενες δεκαετίες συνεχίστηκαν. Ο Αλέξιος δεν είχε την δύναμη να
επιβληθεί και επικύρωνε τις σχέσεις δυνάμεων που επικρατούσαν μεταξύ
μεγάλων οικογενειών, διατάζοντας τη σύλληψη μελών διαφόρων οικογενειών. Η
κατάσταση δεν ήταν δυνατό να συνεχιστεί σε αυτή την ένταση και τελικά
αποφάσισε να αποτραβηχτεί στο κάστρο της Τρίπολης, απ' όπου προσπάθησε
να επιβάλει την τάξη οργανώνοντας εκστρατείες και δημεύοντας περιουσίες.
Ο Νικήτας Σχολάρις και ο γιος του, οι οποίοι είχαν βοηθήσει τον Αλέξιο
να αντιμετωπίσει διάφορες αντίπαλες αριστοκρατικές οικογένειες,
αποστάτησαν και κατέφυγαν στην Κερασούντα (1355). Εν συνεχεία ο Νικήτας
Σχολάρις προσπάθησε να καταλάβει την Τραπεζούντα από την θάλασσα. Ο
Αλέξιος, όμως, κατέλαβε την Κερασούντα, που υπεράσπιζε ο γιος του
Σχολάρι, ο οποίος διέφυγε στον Κεχρυνά,
κοντά στον πατέρα του. Ο Αλέξιος τελικά κατέλαβε και αυτή την πόλη, αλλά
οι Σχολάριοι διέφυγαν και πάλι. Τον Οκτώβριο του 1356 ο «μέγας
δομέστικος» Μειζομάτης και ο Μιχαήλ Σαμψών συνέλαβαν, για λογαριασμό του
Αυτοκράτορα, τους αποστάτες και τους οπαδούς τους. Το ίδιο διάστημα ο
προηγούμενος Αυτοκράτορας, Μιχαήλ, προσπάθησε χωρίς επιτυχία να
ανακαταλάβει τον θρόνο. Έτσι, η τάξη και η ειρήνη αποκαταστάθηκαν στο
εσωτερικό της Αυτοκρατορίας.

Εξωτερική
πολιτική.

Οι Γενουάτες και οι Βενετοί, εκείνη την εποχή,
έχοντας χάσει κάθε έλλειψη σεβασμού, μετέφεραν τον μεταξύ τους πόλεμο
στην Τραπεζούντα. Ο βενετικός στόλος επιτέθηκε στον γενουατικό μέσα στο
λιμάνι της πόλης. Η σύγκρουση αυτή ήταν καταστροφική για την οικονομία
της Αυτοκρατορίας. Ο Αλέξιος για να ισορροπήσει τις σχέσεις τους,
παραχώρησε με χρυσόβουλο προνόμια στους Βενετούς (1364).
Με τους Τουρκομάνους εφαρμόστηκε πολιτική
επιγαμιών Τραπεζουντίων πριγκιπισσών με τους διάφορους εμίρηδες της
περιοχής, πάντρεψε την αδελφή του Μαρία με κάποιον αρχηγό της φυλής των Ασπροπροβατάδων.
Τελικά αυτή η προσέγγιση δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα και δεν
έλειψαν οι μικροσυμπλοκές.
Ανανέωσε τη συμμαχία με τη γειτονική Γεωργία μέσω διαφόρων επιγαμιών και ιδιαίτερα με το
γάμο του γιου του, Μανουήλ Γ' με την Γεωργιανή
πριγκίπισσα Ευδοκία. Όταν ο Μογγόλος κατακτητής Ταμερλάνος κατέλαβε τη Γεωργία, ο Αλέξιος ήταν
στη δύση της ζωής του. Ο Μανουήλ Γ', που τον διαδέχτηκε, έκλεισε ειρήνη
μαζί του και έγινε φόρου υποτελής του.